2022 s. mart ayınıñ 15-inden Ukraina “Bazı qanun çıqarıcı aktlarğa (işdeşlikçi faaliyetleri içün cezaiy cevapkârlığınıñ qurulmasına dair) deñişmelerniñ kirsetilemsi aqqında” qanunı işlemektedir. Kerçekten ne deñişti ve duşmannıñ işdeşlikçilerini nasıl bir cevapkârlıq bekley?

İşdeşlikçi kimdir?

Böylece hatırlatamız ki, işdeşlikçi, işğal grajdan ya da arbiy akimiyetinen añlı tarzda öz devletiniñ zararına işdeşligi yapqan kişidir. Bu cümleden, halq ögünde:

• silâlı tecavuznı ya da işğalini red etken;
• tecavuzcı bir devletniñ ya da ordusınıñ qararları ve areketlerini desketlegen;
• VİETda qanunsız saylav ve referendumlarnı desteklegen;
• tecavuzcı bir devletnen, ordusınen işdeşlik yapqan;
• qanunsız akimiyet organlarında öz isteginen vazife yapqan;
• VİETda qanunsız saylav, referendumlarnı teşkil etken ve keçirgen;
• işğalcilerge maddiy resurslarnı bergen;
• oquma müessiselerinde propaganda yapqan;
• işğalcinen işdeşliginde hocalıq yapqan kişidir.

Qaysı ceza olarnı bekley?

       Qanun çıqarıcı, çoq çeşitli qarşılıq kösterme spektrini esapqa alır: ya eñ az 2 senelik tüztme işleri, ya 6 aylıq apis, ya 10 biñ asğariy kârlıq (170 biñ grn) para cezasından başlap ya 3-15 senelik apis, ya da ebediy apis ve mülkniñ musaderesine qadar – bu da yapılğan ciyanetniñ qıyınlığına bağlıdır. Ayrıca muayyen vazifelerde bulunma ya da muayyen faaliyet yapma aqqından (10 seneden 15 senege qadar) boşatıla bilirler. İşğalcini bir insan degil, misal  içün de bir müessise paranen temin etse, bu qanun makeme yol-yoruğı çerçiesinde bu müessiseni yoq etmege izin berir. Bu müessise işğal etilgen toprağında bulunsa, dava qomşu bir vilâyet makemesinde ya da ceryan yol-yoruğınen tesbit etilecek bir makemede elge alınacaqtır.

Mında siyasiy fırqanıñ, cemiyet ve diniy teşkilâtlarnıñ, zenaat birlikleriniñ cevapkârlığı bar – işğal rejiminen işdeşligi ya da duşman ordusına yardımı işbat etilse, olar yasaq etile bilirler.

İşğal etilgen toprağında ya da tecavuzcı bir devlette saqlanğan işdeşlikçiler (hainler) içün qanun çıqrıcılar, şübelendirgen ya da suçlu olmadan mahsus (ğıyabiy) makeme taqiği yol-yoruğını esapqa aldılar. Prokuror, suçlunıñ ya işğal etilgen toprağında, ya da duşman devletiniñ toprağında bulunğanını isbaet etmek yeterlidir.

Daa maküm etilgen işdeşlikçilerniñ bir qaç sıñırlaması olacaq ve bundan soñ ceza alacaqlar. Aslında, saylav ceryanına er bir seviyede qatılmaları yasaqlanacaq, askerlikke ketemeycekler, devlet sırlarına irişimeycekler vb.

«Açıqça körülirsiñiz: tam olaraq alacaqsıñız!»

Vitse baş nazir – Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlarınıñ reintegratsiya meseleleri naziri İrına Vereşçuk, rusiyeniñ işğal etilgen topraqlarda özü ilân etilgen akimiyetni kirsetme ınıtılmalarını qonuşaraq, keçenlerde qayd etti ki: er bir işdeşlikçiniñ tüm areketleri qayd etildi ve mesüliyet qaçınılmaycaq.

«Kıyıvdan sizni pek yahşı köremiz. Siziñ ne yapqanıñıznı, tüm añlaşmalarıñıznı ve gizlemege tırışqanıñız er şeyni bilemiz. Bunı yapalmaycaqsıñız! Özüm söz berem. Yazıq ki, alâ daa (bunı qayd etem – alâ daa) ukrain akimiyetiniñ nezareti astında olmağan toprağında şimdi olğan er şey içün tolunen ceza alacaqsıñız. Ve bu, Ukraina Ceza Qanunnamesiniñ 111. maddesine mücibi tek sizni beklegen 15 sene degildir. Halqara makemede, şimdi insanlarımıznı öldürgen, Kramatorsknıñ vokzalındaki onlarca qadın ve bala raketanen maqsatlı öldürgen işğalcilernen aynnı derecede ceza alacaqsıñız,- dep İrına Vereşçuk inandırdı.

Uquq qorçalayıcılarnıñ işdeşlikçilernen bağlı işi tez devam ete. Ukraina İİNniñ isaiyatına köre: cenkniñ bir buçuq ayında (aprel ayınıñ 13-ü itibarınen) devlettte bu tür cinayetlerge dair 12,5 biñden ziyade ceza davası başlatıldı. Aslında, cenk qanunları ve adetleriniñ bozulğanı içün 4561 dava; Ukrainanıñ territorial bütünligi ve serbestligine tecavuz içün 1431 dava; işdeşlikçi faaliyeti içün 188; diversiya içün 36 dava; şiddetli cenkniñ planlanğanı, azırlanğanı, faalleştirilgeni ve keçirilgeni içün 8; teror içün 10 ve devlet hainligi içün 12 dava açıldı.

Polis, daa soñ diger ilgili organlar, hususan Halqara ceza makemesi, tarafından soruştırmanıñ bir parçası olaraq al etilgen fakturanı toplay. Bu cümleden, 2,5 biñden ziyade bu tür ceza davası UTHne berildi.