Bölgede yaşamaq telükeli olğanda neni hatırlamaq kerek
Bu sene er bir ukrainalı öz evinde Pashalya bayramını qayd etmeycek. Varandaşlarımıznıñ bir qaç millionı köçip kelgen oldı. Faqat buña yerinde eñ müimni – qorçalanğan yaşayışnı aldılar. Aynı zamanda yüz biñlerce ukrainalı, aşkâr telükege baqmadan, evini terk etmemege qadar berdi ve er Kübra telüke astında ola. Tahliyenen bağlı peşin fikirler (sıq sıq isbatlanmağan) insanlarnı toqtatar.
Beş eñ tarqatılğan mifni hatırlayıq.
İlk mif.
«Grajdanım – işağlciler meni tiymeycekler».
Yazıq ki, tiyecekler. Tüm dünya Buça, Ğostomel, İrpin ya da bloklanğan Mariupol misalleri üzerinde bunı ögrenmeli edi. Rus tecavuzlarınen er bir körüşme, garjdan vatandaşlar içün ölüm telükesizligidir.
Cenk devam ete, bunıñ içün şu anda işğal etilgen topraqlarda rus tecavuzcılarınıñ qurbanlarınıñ doğru sayısını aytmaq imkânsızdır. Tek azat etilgen Kıyıv vilâyetiniñ toprağında Aprel ayınıñ ortasında 1000den ziyade tınç sakinniñ bedeni tapıldı. Tahminen 400-ü Buçada. Çoqusı allarda – qurşun yaralısı, yani duşman insanlarnı aselet öldüre edi.
Ekinci mif.
«O qadar qorqunç degil: mağazda ya da uruda oturacağım».
Şimdiki cenkniñ tecrübesi miflerni er kün bozar. Uyğunlaştırılmağan mağaz ya da uru sıq sıq qapqan ola bilir. Çünki duşman yaşayış kvartallarında bile raketalarnı, aviatsiyanı, toplarnı, bir adımlı ateş reaktiv sistemalarını qullanır. Ölüm silâsı, öz yolunda er şey yoq eter. Misal içün, Mariupoldaki vilâyet dramatik teatrnı hatırlañız. Evler ya da mağazlar, eñ yahşı bir sığınaq olmay.
“Ateşler neticesinde Severodonetsk rayonınıñ Novodrujesk şeerinde bir qaç bina, bu cümleden meksen ev ve hocalıq binası viran etildi ve yana edi – FVDHniñ beyanatlarından birinde yazılır. – …İnsanlarnıñ çoqusı telükesiz yerlerge ketti, amma bazı vatandaşlar mağazlarda saqlnmağa devam eterler”.
Bahtına, o bombardımandan soñ fevqulâdeciler bir qaç vatandaşnı qurtarıp tahliye etmege becerdiler. Olarnıñ bahtlı olğanlarını aytmaq mümkün. Amma er kesniñ böyle bir fırsatı olmaya bilir.
Üçünci mif.
«Tahliye, büyük masraflardır»
Tahliye er bir etapta, naqliyatnen ketüvden başlap yerleştirüv ve aşqa qadar tamamınen bedavadır.
«Ukrzaliznıtsâ» Ukrainanıñ tüm “sıcaq” bölgelerinden bedava tahliye trenlerini muntazam tarzda işletir. İnsan aqını artsa qoşma trenler yollanır. Yolcularğa vokzaldaki ilânlarnı takip etmege tavsiye eteler. Öz başına – öz naqliyatınen da ketmek mümkün. Amma er bir tarzda akimiyetniñ ilân etkeni gumanitar koridor vastasınen.
Yañı yerde meskenni tapmağa, devletten ve halqara ortaqlardan para yardımını almağa, başqa yaşayış meselelerni çezmege yardımcı olacaqlar.
Hatırlatamız ki, keçken ay Ukrainada “Para, iş, mesken” programması yerine ketirir. Oña mücibi, devlet aylıq para yardımını ödemege başladı: er bir alınğan kişige 2 biñ grn., er bir balağa ya da saqatqa 3 biñ grn. O da, işke aluvnı ve evinde mecburen devlet içinde alınğan kişilerni (DAK) qabul etken eailelerniñ kommunal masraflarını tazminatını esapqa alır.
Sizden tek bir şey istenir – çıqmaq, kelip MHMniñ yerli organlarında qayd etmek. Bu cümleden, “Diia” qullanıcıları ve ID-kartnıñ saipleri iç bir yerge ketmek kerekmey.
Dörtünci mif.
«”Boş” çölde yerleştirirler».
Rusiyege ketkenler içün belki de böyledir. Telükesiz bölgelerge tahliye etken ukrainalılar ise dairelerde, musafirhanelerde, raatlıq bazalarında ve mesken içün uyğunlaştırılğan başqa binalarda yerleştirir. Yerleştirme şaraiti, azamiy tarzda oñaytlıdır.
Tamam vokzalda mecburen alınğan kişilerni qabul etken vaqtınca noqtalar işler. Anda kelecek areketleri aqqında tüm kerekli malümatnı tapmaq mümkün. Şeerlerde tek mesken mevzusında, kerekli olsa işni tapmağa yardımcı olacaq koordinatsiya merkezleri teşkil etildi.
Ukrainağa köçip kelgenlerniñ esken meselelerini çezmege yabancı ortaqlar yardım eter. Leh ükümetiniñ teşebbüsinen keçenlerde İlbav şeerinde eki yüzden ziyade devlet içinde alınğan kişi içün ilk kere konteyner şeerçigi açıldı. Umumen Lehistan 20 biñ devlet içinde alınğan kişi içün Ukrainada mesken qurmağa planlaştırır.
Beşinci mif.
«İhtimallik nazariyesine köre maña urmaycaq!»
Kerçekten de, bu tür insanlarnı tutqan şey sevgeni evini, vazonlarnı, ev hocalığını vb. terk etme küçsizligidir.
İnsanlar, alğanı ve alışqanı şeylerini yazıqsınalar. Amma taqdirni deñemeñiz. İstihbaratnıñ malümatına köre, aprel ayınıñ başlanğıcında duşman Ukrainağa 1,2 biñden ziyade çeşitli balistik ve qanatlı raketanı uçurdı. Ortağında bu, bir künde 30dan ziyade raketadır. Yarın sizge “uracaq” telükesi fevquladedir.
Misal içün, Donetsk vilâyetinde Mariupolnıñ – 40-90%, Volnıovaha şeer AGMniñ – 75% ve Olğıne qasaba AGMniñ – 70% mesken fondu eñ çoq viranelikni kördi. Ayatını saqlanmağa becergenler belli olmağan vaqıt içinde suvsız, gazsız ve elektriksiz qalır. Qaza brigadaları, muntazam arbiy areketler sebebinden bozmalarnı tamir etemeyler.Bu tür şartlarda ayatta qalmaq imkânsızdır.
Şu anda tınç yaşağan ealiniñ esas vazifesi, kelecek içün küçlerini ve sağlığını, ayatını saqlamaq: onı yañıdan tiklemek kereli olacaq. Neticesinde, telüke vaqtında yerli akimiyetniñ tahliye çağırmalarını körmemezlikkr urmaq mümkün olmay.