Keçenlerde haberdar etilgen kibi Halqara migratsiya teşkilâtı, rus tolu masştablı tecavuzından Ukrainanı sarğan ciddiy gumanitar buhranğa dair bir araştırma yaptı. Anda em de devlet içinde alınğan kişiler (DAK), olarnıñ köçme coğrafiyası aqqında malümat bar, em de ukrain köçip kelgen kişisiniñ içtimaiy portreti taqdim etildi.

İçtimaiyatçılarnıñ daa bir iş saası, devlet içinde alınğan kişilerniñ ihtiyaclarını sardı. Olarnıñ deñişmelerini, raundlerge köre tesbit etilgen vaqıt içinde araştırıla edi: 1. – mart ayınıñ ekinci qısmında, 2. – aprel ayınıñ başında, 3. – aprel ayınıñ ekinci qısmı.

Belli oldı ki, umumen devlet içinde alınğan kişilerniñ esas ihtiyacı para (43%) qalır. Tolu masştablı cenkniñ başlanğıcında sarağan DAKniñ yarısı para kemligini bildirdi. Endi eki ay soñ – üçte ekisi.

Araştırılğan vaqıt süresinde para meselesi arttı: 49% – 55% – 68%. Tamam bu vaqıt halqara teşkilâtlar-donorlarnıñ yardımınen Ukraina Ükümeti, devlet içinde alınğan kişiler içün maliyeviy yardımnıñ ödenmesini başlattı. O munasip oldı.

Diger köstergiçler de meraqlı. Naqıtqa (bankomatlar) irişimi olmağan kişilerniñ sayısı eki qat az oldı: 41% – 23% – 22%.

Meskenge ihtiyac (bazı kiçik deñişmelernen) aktual qalır. Kerçekten de tolu masşatblı tecavuzdan berli kiracılarnıñ sayısı birazçıq azlaştı: 19% – 15% – 14%. Belki, çıqmağa ve telükesiz bölgede yerleşmege qarar bergenlerniñ çoqusı bunı deral yaptı.

Aşqa ihtiyac: 19% – 16% – 18%, urbağa, ayaqqabına ve diger aşayt olmağan malğa ihtiyac: 30% – 22% – 27% da deyerli deñişmedi. İlâclarğa ve tibbiy hızmetlerge ihtiyac da azlaştı ve şu anda aynı derecede qala: 33% – 26% – 26%. Bölegelerde ve olar arasında yañı logistik alâqanıñ tiklenmesi ve çet ülkelerden gumanitar yüklerniñ arttırılması yardımcı olır.

Araştırmanıñ bu qısmınıñ cınsiy aspektini baqmaq merqalıdır. Tüm köstergiçlerge köre, qadınlarnıñ ihtiyacları erkeklerden daa yüksektir.

DAKniñ ihtiyacları: cınsiy aspekt:

ihtiyaclar                                                                           Erkekler    Qadınlar

para                                                                                     53%         75%

urba ve ayqqabı, diger aşayt olmağan mal                         22%         30%

ilâclar ve tibbiy hızmetler                                                     20%        30%

naqliyat                                                                                18%        22%

malümat ya da alâqa aleti                                                   19%        16%

aş                                                                                        11%         22%

mesken                                                                               13%        15%

gigyena eşyaları                                                                  8%        19%​

Amma suvdan, aştan ve urbadan insannıñ eñ büyük ihtiyacı elbette öz telükesizligidir. Respondentlerniñ çoqusı, devletniñ şarqını eñ telükeli olaraq sayar. Kıyıvda ve şimalde DAK arasında telükesizlik alğısı yahşılaştırdı. Qalğan bölgelerde deyerli deñişmedi.

DAKniñ öz telükesiliginiñ idrağı:

tamamınen telükesizlikte – 20%;

qısmen telükesizlikte – 61%;

qısmen telükede – 13%

tamamınen telükede – 4%;

nasıl cevap bermegenini bilmey – 2%.

Hatırlatamız ki, HMTnıñ Luğatına mücibi, devlet içinde alınğan kişiler (DAK), hususan silâlı çatışma, tolu masştablı zorbalıq, insan aqlarını bozma ya da tabiat veya tehnogen felâket neticelerinen ya da olarnı qaçınmaq maqsadınen qaçmağa ya da evlerinden veya yaşağanları yerden ayırmağa mecbur qalğan ve devletniñ halqara olaraq tesbit etilgen sıñırlarını keçmegen kişiler ya da kişiler gruppasıdır.

Yuqarıdaki tüm kriteriylerniñ qıymetlendirilmesiniñ ve ögrenilmesiniñ maqsadı, kelecekte cenkten zarar körgen ealige maqsatlı yardım bermek içün devlet içinde alınğan kişilerniñ gumanitar ihtiyaclarını ögrenmektir.